بحث چهارم: قرآن روشن كنندۀ همه چيز است، و قابل نسخ نيست

و تفسير آية: وَ نَزَّلْنَا عَلَيْكَ الْكِتَـٰبَ تِبْيَانًا لِكُلِّ شَيْءٍ وَ هُدًي وَ رَحْمَةً وَ بُشْرَي' لِلْمُسْلِمِينَ

استدلال بر حركت وضعي زمين با آونگ فوكو (ت)

چگونه قرآن واضح كنندۀ هر پنهان، و حلاّل هر مشكل است؟

نقل مرحوم فيض كلامي را از بعضي از اهل معرفت در اينكه قرآن تِبيان هر چيز است

كسيكه به علوم كلّيّه راه يابد معناي تبيانِ قرآن لِكُلِّ شَيْءٍ را ميفهمد

سبب عجز همگان از آوردن مثل قرآن، كلّيّت معاني و علوم آنست

تَحدّي قرآن به نزول مانند قرآن، و يا ده سوره و يا يك سوره مثل قرآن

فقط اولياء إلهي از حقائق و تأويل قرآن مطّلع ميباشند

منكران قرآن، يا با وصول به علوم كلّيّه و يا با رفتن از دنيا قرآن را درمييابند

آيات دالّه بر آنكه قرآن از جانب خداوند است

خطبۀ أميرالمؤمنين عليه السّلام در جامعيّت قرآن

انقسامهاي مختلف قرآن، در خطبۀ حضرت

انقسام قرآن به حرام و حلال، و فرائض و فضائل

ناسخ و منسوخ، و رُخصت و عزيمت قرآن

خاصّ و عامّ، و عِبَر وامثال قرآن

مُرسل و محدود، و محكم و متشابه و مجمل و مبيّن قرآن

مجمل و مبيّن قرآن

ثبوت در كتاب و نَسخ در سنّت، و ثبوت در سنّت و نسخ در كتاب

واجب موقّت، و معصيت كبيره و صغيره، در قرآن

معناي «مَقبولٌ في أدناه» و «مُوسَّعٌ في أقصاه» در قرآن

روايات وارده در اينكه: قرآن تبيان و روشنگر همه چيز است

امر قرآن در معالجۀ امراض مختفيۀ انسان، عجيب است

قرآن، آدمي را به آخرين درجه از مقام انسانيّت ميرساند

وَ إِنَّهُ لَكِتَـٰبٌ عَزِيزٌ

معناي عزّت قرآن كه بهيچوجه منفعل نميشود و شكست ناپذير است

روايات واردۀ ديگر، در عظمت مقام قرآن

درجات و مراتب آيات قرآن، و منازل بهشت

عدد مجموع آيات قرآني (ت)

كلّيّت قرآن موجب استدلال هر كسي به آن است؛ إنَّ الْقُرْءانَ حَمّالٌ ذُو وُجوهٍ

رسالت قرآن، انسان سازي است؛ نه حلّ مسائل علمي

تصريح به مسائل علمي موجب تشويش مردم و بازماندن قرآن از أداء رسالت خود ميگردد

تطبيق آيات قرآن بر علوم عصر، راه صحيحي نيست

تئوريها ثبات ندارند، و پيوسته محكوم تئوريهاي ديگرند

حكومت دو هزار سالۀ فرضيّۀ بطلميوس بر عقول منجّمين عالم

اختلاف نظر منجّمين در اصول علم هيئت، در قرون اخيره

تقدّم مسلمين در اكثر مسائل هيئت (ت)

كشف قوّۀ جاذبۀ زمين، قريب هزار سال قبل از نيوتون بوده است

ترجمۀ احوال ثابت بن قرّه (ت)

معتقد بودن ثابت بن قُرّة به جاذبۀ زمين

إشكال علماء طبيعي بعد از نيوتون، بر عموميّت قانون جاذبۀ وي

إشكال اَينشتين بر عموميّت قوّۀ جاذبۀ نيوتون

اعتراف اينشتين بر عدم دليل تجربي و نظري بر غير متناهي بودن فضا

معناي عرش و كرسيّ

استعمال اصطلاح «فضاي لايتناهي» از اسلام نيست

در تفسير آية: ذَ' لِكَ مَبْلَغُهُم مِنَ الْعِلْمِ

اعتراضهاي ملحدان و منكران از آنستكه از همه چيز معناي مادّي ميفهمند

در موقف قيامت براي مادّيّين مشهود ميشود كه قوانين طبيعت همگي حقّ بوده، و آن نسبت ثبات و أصالتي كه آنان به مادّه ميدادند ناحقّ بوده است

اختلاف آراء و نظريّه‌ها پايان ندارد

اختلاف آراء فلاسفۀ مادّيـّين در حقيقت مادّه 84

از جمله مسائل مورد اختلاف و بحث، مسألۀ اصل نوع انسان است

قول به منتهي شدن انسان به آدم و حوّا، و هر يك از حيوانات به اصل خود (فيكسيسم)

قول به منتهي شدن انسان و تمام انواع حيوانات به يك نوع واحد(تكامل، ترانسفورميسم)

گفتار فرضيّۀ قائلين به تكامل؛ و عدم و جود حلقۀ مفقوده

قائلين به نظريّۀ ترانسفورميسم قبل از داروين

كووِيۀ فرانسوي (واضع علم تشريح تطبيقي) از مدافعين فيكسيسم بوده است

داروين، خود مسيحيِ متديّن و خداشناس بود؛ ولي نظريّۀ او مستمسك مادّيّين شد

مختصري از ترجمۀ احوال مرحوم آية الله شيخ محمّد جواد بلاغي نجفي (ت)

آيات قرآن دلالتي بر اشتقاق زوجۀ آدم از او ندارد

رواياتي كه دلالت دارد بر آنكه حوّا از ضلع چپ آدم آفريده شده، معتبر نيست

صراحت قرآن بر خلقت آدم از خاك شرح حال مرحوم آية الله شيخ محمّد حسين مسجد شاهي (ت)

نقد أبوالمجد بر فلسفۀ داروين

حرمت استعمال علامتهاي مختصّۀ به غير مسلمين (ت)

مقالات و رسائل شبلي شميّل مصري در طرفداري از نظريّۀ نشو و ارتقاء

أشعار شبلي شميّل دربارۀ رسول اكرم صلّي الله عليه وآله وسلّم

مقالات شبلي شميّل در جواب از شبهات و إشكالات كرومر به دين اسلام

بحث و إشكال در مورد فرضيّۀ داروين

فرضيّۀ داروين مستلزم اثبات نظريّۀ مادّيّين نيست

در حكمت متعاليه، آفريدن خدا از راه سنّت تكامل و يا از غير آن يكسان است

قائل شدن به خداي محصور در نظام مادّه، همان مادّيگري است

بر فرض پيدا شدن حلقۀ مفقوده، باز سنّت تكامل اثبات نميشود

كلام ابن سينا در لزوم ممكن دانستن مطالبي كه بر امتناعش برهان اقامه نشده است

امكان ثبوتي و دليل اثباتي براي خلقت دفعي و إعجازي انسان

خلقت عيسي إعجازي بود، همانند خلقت آدم كه از خاك بود

آياتي از قرآن در ردّ سه طائفه از مسيحيان كه به اُلوهيّت عيسي معتقد بودند

آيات قرآن، نظريّۀ ترانسفورميستها را دربارۀ آدم ردّ ميكند

اشكالات وارده بر بعضي از قائلين به تكامل، در بحث از آيات خلقت إعجازي عيسي

دلالت آية: وَ بَدَأَ خَلْقَ الإنسَـٰنِ مِن طِينٍ، بر سرشت آدم از گل

آية: ثُمَّ سَوَّيـٰهُ وَ نَفَخَ فِيهِ مِن رُوحِهِ، دلالت بر عقيدۀ تكامل ندارد

آيات سورۀ مؤمنون به مثابۀ آيات سورۀ سجده، دلالت بر پيدايش آدم از خاك دارد

آية: ثُمَّ جَعَلْنَـٰهُ نُطْفَةً، دلالت بر خلقت آدم از عصارهاي از گل دارد

استدلال بعضي از قائلين به تكامل، به آيات قرآن پايهاي ندارد

استدلال واهي بعضي بر نظريّۀ نشو و ارتقاء، با تمسّك به آيات سورۀ مؤمنون

دانشمندان ژئولوژي، دليل مُتقني بر اتّصال اين نسل به امّتهاي گذشته ندارند

روايات وارده در اينكه خداوند قبل از آدم، دوره‌هائي از آدم آفريده است

مراد از آدم در قرآن، آدم شخصي است نه آدم نوعي

آيات قرآن كريم كه ظهور در شخصي بودن آدم دارند

ظاهر قرآن، نكاح اولاد آدم در ميان خودشان بوده است

حرمت نكاح خواهران و دختران فطري نيست، بلكه طبق مصالح مجتمع است

ردّ علاّمۀ طباطبائي قدَّس الله نفسَه، بر فرضيّۀ تبدّل انواع

مجموع ادلّۀ علوم طبيعي، تطوّر انواع را ثابت ميكند نه تبدّل را

گفتار طبيعيّون در بازگشت عمر انسان به صدها ميليون سال پيش، پايۀ تحقيقي ندارد (ت)

ردّ علاّمۀ طباطبائي (قدّه) بر مؤلّف كتاب «خلقت انسان» در نظريّۀ تبدّل انواع

ردّ بي‌اساس مؤلّفِ «خلقت انسان» گفتار استاد را در نظريّۀ تبدّل انواع

إشكالهاي كتاب «خلقت انسان» بر استادْ علاّمه بي‌اساس است

اشتباهات كتاب «خلقت انسان» در استناد به آيات قرآن

تشويش صاحب «خلقت انسان» در ردّ استاد علاّمه به دليل واهي

شخصي بودن آدم، دليل متقني است بر ردّ نظريّۀ تكامل

اتّهامات كتاب «خلقت انسان» به كتاب توراتِ موافق با قرآن

در توراتْ تحريف واقع شده، ولي جميع آن تحريف شده نيست

موارد تحريف شدۀ تورات مشخّص است؛ مانند آنچه دربارۀ علّت بيرون شدن آدم از بهشت آمده است (ت)

تورات كتاب آسماني است، و در آن حكم خدا و هدايت و نور است

معناي «اسرائيليّات»، و غلط انداز بودن اين تعبير در روش تفسيري دفعي بودن خلقت آدم از گل

طريق تشخيص اسرائيليّات از روايات معتبره، صحّت سند روايت است

معرّفي إجمالي «تنقيح المقال» و برخي كتب رجالي ديگر (ت)

عمل به روايت صحيحة السّند واجب است، گرچه مطابق با بعضي از مطالب تورات باشد

خطبۀ «نهج البلاغة» در خلقت آدم از گل

روايات ديگري دربارۀ خلقت آدم از گل

اشتباهات ديگر كتاب «خلقت انسان»

استوار نبودن استدلال كتاب «خلقت انسان» به آيات قرآن

علاّمۀ طباطبائي به دو علّت، كلمۀ «ثُمّ» را در «ثُمَّ صَوَّرْنَـٰكُمْ» براي تراخي ميدانند

اشتباهات مؤلّف كتاب «راه طيّ شده» در بعضي از مطالب آن

إشكال علاّمۀ طباطبائي بر كتاب «راه طيّ شده»

الحِكمةُ ضآلّةُ المُؤمن (ت)

إشكال اوّل: «أصالت و ابديّت دين إلهي و محدوديّت فهم بشري»

بنا بر روش و ممشاي اين مقاله، از ثبات دين جز اسمي باقي نخواهد ماند

علوم تجربي نميتواند تعبّد را از ميان بردارد

ايمان به غيب و فرشتگان عالم عِلوي، شرط تقوي و رستگاري است

إشكال دوّم: «عظمت و تقدّم علوم اسلامي بر علوم امروزي»

استعمال لفظ «قديم» و «جديد» از حربه‌هاي استعمار است

علوم و معارف اسلام مندرس نميشود

آيات وارده در قرآن كريم كه بشر را تشويق به آموختن علم حكمت مينمايد

برخي از روايات وارده در شأن حكمت (ت)

تعريف و تمجيد اسلام از حكماي يونان، و نزول سوره لقمان

قيام فلاسفه إلهي يونان، عليه مادّيّون

ضرر غرب در عدم توجّه به توحيد و معارف و اخلاق، بواسطه ترك فلسفه إلهي

گفتار آلكسيس كارل در ضرر بشريّت بواسطه تمدّن و فرهنگ جديد

حقّ بزرگ فلاسفه اسلام در پاسداري از توحيد و قرآن

مراتب علمي و عملي حكيم خواجه نصيرالدّين طوسي (ت)

جمع كردن صدر المتأ لّهين بين عقل و شرع و شهود

لزوم زنده داشتن تدريس «أسفار أربعه» در حوزه‌هاي علميّه

تهيدستي فلسفۀ غرب و فلاسفۀ غربي

قول به عدم احتياج به علوم عقليّه، همانند قول عمر: «حَسْبُنا كتابُ الله» است

اهتمام شديد حوزه نجف در تدريس فلسفه و عرفان

عبارات مقاله بسط و قبض تئوريك شريعت در ردّ فلسفه إلهي

بحث در إلهيّات و فلسفه ما بعد الطّبيعة، ربطي به بحث در طبيعيّات ندارد

فلسفه مابعدالطّبيعة بر اساس قواعد ثابت منطقي است و طبيعيّات اثري در آن ندارد

اشكال وارد بر صاحب مقاله، در جدا كردن وظائف طبيعت از ماوراي طبيعت

علماءِ اسلام، برجسته ترين دانشمندان، و پدران علوم طبيعي هستند

جابر بن حيّان، ذوالنّون مصري و أبو زكريّاي رازي، پايه گذاران علم شيمي هستند

گفتار عبدالحليم جُندي در كتاب «الإمام جعفرٌ الصّادق» دربارۀ تأسيس آن حضرت علوم اسلامي را (ت)

پيشگامي مسلمين و عظمت آنان در علم فيزيك

تبرّز و ظهور أبوريحان بيروني، در مسائل فيزيك و هيئت و نجوم

ترازوي أبوريحان بيروني، و تحقيقات او درباره چاه آرتزين

عبدالحليم جندي: تمام علوم اصلي اروپا به امام جعفر صادق عليه السّلام منتهي ميگردد (ت)

قانون ظروف مرتبطه در علم فيزيك، كشف أبوريحان است

نبوغ أبوريحان در فلكيّات و علم نجوم

مزيّت علوم اسلامي و مسلمين در طريقۀ علمي خود (ت)

اصول علم نقشه كشي از ابتكارهاي أبوريحان است

أبوريحان قائل به سكون زمين نبوده است

استخراج جَيب (سينوس) يك درجه، از اكتشافات أبوريحان است

اكتشافات جديد أبوريحان در مسائل رياضي و هيئت

برتري مسلمين در علوم، به جهت «اسلوب تجربي» آنان بود (ت)

خواجه نصيرالدّين طوسي: مدوِّن زيج إيلخاني

تأثير علوم و فرهنگ و تمدّن اسلام در علوم اروپائي(ت)

تقدّم مسلمين در علم طبّ و داروسازي

فوائد و مزاياي طبّ قديم و ضررهاي پزشكي امروز

مضرّات پزشكي جديد كه بر اساس تكنولوژي امروز ترتيب يافته است

اختراع دستگاه‌هاي جديد در پزشكي، از حذاقت طبيب ميكاهد

إشكال سوّم: «اساس حوزه‌هاي علميّه بر قرآن و عرفان است»

شرح إشكال، در ضمن سه مطلب

مطلب أوّل: مراد و مقصود از علمي كه در اسلام بدان توصيه شده است كدام است؟

مدّت عمر انسان محدود است و بايد صرف آموختن علم مفيد كند

اللَهُمَّ إنّي أَعوذُ بِكَ مِن عِلمٍ لا يَنفَعُ

وسعت علوم موجب انتخاب بهترين آنهاست

لزوم تحصيل علوم أهمّ و ترك علوم مهمّه، به ضرورت تنگي وقت

مراد از علم نافع و علمي كه شارع بدان ترغيب نموده است

إنّمَا الْعِلمُ ثَلاثةٌ: ءَايةٌ مُحْكَمَةٌ، أَوْ فَريضَةٌ عادِلَةٌ، أَوْ سُنَّةٌ قآئِمَة

اشرف و افضل علوم، علم معرفة الله است

«اي دل به هرزه دانش و عمرت به باد رفت»

علوم طبيعي، حسّي و خيالي بوده و در آنها اثري از تكامل نفس نيست

توسعه علوم تجربي بدون ربط با خدا، بر ضرر بشريّت است

آلكسيس كارل: رهروان طريق دانش از پيش نميدانند به كجا كشانده ميشوند!

مطلب دوّم: حوزه‌هاي علميّه بر چه اساس تشكيل شده است؟

علّت تشكيل حوزه‌هاي علميّه دينيّه، وصول به اهداف عاليه قرآن بوده است

علّت تأسيس دانشسراي عالي و دانشكدۀ إلهيّات و معقول و منقول، مبارزه با حوزۀ علميّه بود

خواسته استعمار، از ميان رفتن قرآن است

مطلب سوّم: انتظار حوزه علميّه از مربيّان و گردانندگان آن چيست؟

حوزههاي علميّه براي تربيت فقيه عارف بالله است

علوم دينيّه بايستي براي راهيابي به عرفان خداوند باشد تا دل از انوار إلهي منوَّر گردد

لا يَحِلُّ الْفُتْيا لِمَن لا يَسْتَفْتِي مِنَ اللهِ عَزَّوجَلَّ بِصَفآءِ سِرِّه

علم مجازي همچون ناودانِ سوراخ است، و علم حقيقي همچون آب حيات

روايات دربارۀ صاحبان علوم ظاهري و مجازي

«كليد گنج سعادت قبول اهل دل است»

إشكال چهارم: «إعراض روشنفكران از مباني اسلامي، در اثر فرهنگ خارجي»

پاسخ گفتار مقاله بسط و قبض، گفتار مؤلّف كتاب «راه طيّ شده» است

علوم و معارف اسلامي در عصر مشروطيّت و بعد از آن، در حدّ كمال بوده است

إشكال پنجم: «مجاز و استعارۀ قرآن، عين صدق و بلاغت است»

إشكال بر صاحب مقاله، عدم فرق ميان مجاز و دروغ است

بحث دربارۀ معناي حقيقي و مجازي، و صدق و كذب

تعريف و أقسام استعاره (ت)

استعمال لفظ در معناي مجازي كمتر از استعمال آن در معناي حقيقي نيست

كلمات أعلامِ از محقّقين دربارۀ مجازات قرآن

كنايه و مجاز، بليغ‌تر از تصريح و حقيقت هستند

نسبت ميان حقيقت و مجاز با صدق و كذب، عموم و خصوص من وجه است

كلام و إشكال در فهم صاحب مقاله از مجازات قرآن

شواهدي از سكّاكي در استعمال أفعال در معناي مجازيِ: ارادۀ افعال

در بعضي از موارد، حمل لفظ بر معناي حقيقي بعيدتر است از معناي مجازي

إشكال ششم: «تعدّي از ظهورات قرآن، إسقاط حجّيّت قرآنست»

تفسير «پرتوي از قرآن» جن زدگي را به بيماري صرع و يا ميكربي تفسير نموده است

تفسير و توجيهي كه براي «يَتَخَبَّطُهُ الشَّيْطَـٰنُ مِنَ الْمَسِّ» نموده‌اند

نواحي چهارگانۀ إشكال بر صاحب مقاله در اين مبحث

ناحيۀ اوّل: كشف پزشكي توان نفي علل ماوراء طبيعت، و يا مقابلۀ با ظاهر قرآن را ندارد

صاحب تفسير «المَنار» تأثير جنّ را در مرض صرع انكار دارد

شيطانزدگي إجمالاً در مورد جنون متحقّق است

إشكال استاد علاّمۀ طباطبائي بر آنكه: استناد جنون به خدا إشكال دارد

گفتار صاحب تفسير «روح المعاني» دربارۀ مسّ شيطان، قريب به نظريّۀ علاّمه است

استشهادات تفسير «روح المعاني» بر تخبّط از شيطان و جنزدگي

آيۀ «وَ مَا كَانَ لِيَ عَلَيْكُم مِن سُلْطَـٰنٍ» دليل بر عدم تخبّط انسان از مسّ شيطان نيست

ناحيۀ دوّم: قرآن ميگويد: انس و جنّ دو گروه با شعور و قابل خطاب و تفهيمند

انسان و جنّ، دو موجود مادّي و داراي پيامبر مشتركي از انسان هستند

شرح حال جنّ، در سورۀ جنّ از قرآن كريم

آيات قرآن راجع به اسلام و كفر جنّيان

به تمام افراد جنّ مثل انسان تكليف ميشود؛ و جهنّم و بهشت پاداش عمل است

انسان از جنّ قويتر است؛ لهذا پيامبر جنّيان از انسان است

مفسّر قرآن بايد عارف به لسان قرآن باشد

مفسّر عاليقدر اسلام: علاّمۀ طباطبائي در شهرهاي عرب مشهورتر است از ايران

پناه بردن به خدا از شرّ وسوسه‌هاي شياطين جنّي و إنسيّ

تعويذ رسول الله صلّي الله عليه وآله وسلّم به معوِّذتين و آية الكرسيّ

نمونه‌هائي از مشاهدۀ خارجي جنّيان در زمان ما

داستان إحضار جنّ توسّط آقاي بحريني در محضر حضرت علاّمۀ طباطبائي (قدّه)

مشاهدۀ آثار جنّيان در مشهد مقدّس توسّط آية الله حاج شيخ محمّد كاظم دامغاني

ناحيۀ سوّم: حجّيّت ظهورات قرآن بنابر ا صل عقلائي غير قابل ترديد

مَن فَسَّرَ الْقُرءانَ بِرَأيِهِ فَلْيَتَبَوَّأْ مَقْعَدَهُ مِنَ النّارِ

روايات وارده در عدم جواز تفسير به رأي، فوق حدّ تواتر است

ناحيۀ چهارم: تأويل و توجيه علوم غيبيّه، در اصل همان روح مكتب مادّيّون است

حكمت و عرفان و شرع، همگي از يك منبع‌اند و متّفقاً دلالت بر يك چيز دارند

إشكال هفتم: «برهان علاّمۀ طباطبائي در استناد علل طبيعي به علل مجرّده»

كلام استاد علاّمۀ طباطبائي در وجود سلسله علل طوليّه بين خداوند و موجودات طبيعيّه

إشكال صاحب مقاله بر گفتار حضرت استاد علاّمۀ طباطبائي (قدّه)

جهات عديدۀ إشكال بر صاحب مقاله

جهت اوّل: حقّانيّتِ حقّ، مشروط به پذيرش همگان و نداشتن مخالف نيست

كلام استوار، گفتاري است كه بر اصل برهان و اوّليّات پيريزي شود

جهت دوّم: علل طوليّه در حوادث، مستفاد از آيات قرآن است

قرآن براي حوادث، علل طبيعي قائل است و همه را مستند به خدا ميداند

قرآن، علل طبيعيّه را در تحت علل مجرّده و مستند به آنها ميداند

تمام امور و حوادث در تحت نظر و تدبير فرشتگان است به امر خداوند

ملائكه‌اي كه قرآن كريم نسبت تدبير امور را به آنها ميدهد

أصناف فرشتگان مأمور به شؤون مختلف جهان، و تفسير «وَ النَّـٰزِعَـٰتِ غَرْقًا »

ملائكه واسطۀ بين خداوند و مخلوقات هستند در بدء و عود

وجود ملائكه عنوان وساطت بين خدا و خلق را دارد، بدون منافات با استناد به علل مادّيّه

فرشتگان، واسطۀ محضه هستند؛ و در عمل هيچگونه استقلال و استكبار ندارند

بين وساطت ملائكه در تدبير امور و بين عبادت و تسبيح آنان تنافي نيست

تفسير «وَ الصَّـٰٓفَّـٰتِ صَفًّا» كه مراد ملائكۀ وحي هستند

مراد از «وَ الْمُرْسَلَـٰتِ عُرْفًا» نيز ملائكۀ وحي ميباشند

وظائف و شؤون ديگر ملائكۀ سماوي، در تعبيرات قرآن كريم

معاونت فرشتگان در غزوۀ بدر، و در قضيّۀ افشاء سرّ رسول الله صلّي الله عليه وآله وسلّم

كيفيّت تمثّل ملائكه بر حسب اختلاف اذهان، مختلف است

جهت سوّم: منطق قويم و مقدّمات برهاني شخص حكيم، براي همه الزام آور است

سرباز زدن از اصول عقليّۀ برهانيّه، اعتراف به جهالت و كوردلي است

إشكال هشتم: «منطق قرآن، حجّيّت عقل و يقين است نه فرضيّه‌هاي وهمي»

إشكال صاحب مقاله بر علاّمۀ طباطبائي (قدّه) در حفظ ظاهر شرع و تقديم آن بر فرضيّه‌هاي علمي

تجربيّات علمي، تكامل انواع را نشان ميدهد؛ نه تطوّر و تبدّلشان را

تئوريها تا با ادلّۀ مُتقنه به ثبوت نرسند فرضيّه‌اند نه قانون

نرسند فرضيّه‌اند نه قانون قطع و يقين، ذاتاً حجّت است؛ و عقل امر به پيروي از آن دارد

عقل قبل از شرع حجّت است؛ و خدا دو حجّت دارد

روايات وارده در تقدّم عقل بر شرع

عقل، اوّلين حجّت ميان خدا و بندگان است

حجّت خدا بر بندگان، پيغمبر است و حجّت در ميان بندگان و خدا، عقل

روايت نفيس حضرت موسي بن جعفر عليهما السّلام در حجّيّت عقل

تتمّۀ روايت حضرت در أفضليّت عقل: ما عُبِدَ اللهُ بِشَيءٍ أفضَلَ مِنَ العَقلِ

شرح و تفسير بعضي از فقرات حديث

شخص حكيم و واقعگرا، عقل و يقين را به فرضيّه‌هاي غير برهاني نميفروشد

إشكال نهم: «فطرت، راه تكويني كمال؛ و أحكام فطري رسانندۀ به كمالند»

وقاحت و قباحت وطي زنان از غير محلّ توالد و تناسل

ردّ فتواي مشهور مالكيّه، به آياتي است كه دربارۀ قوم لوط وارد شده است

در سنّت تكوين و فطرت، هرگونه آميزش از غير طريق زناشوئي ممنوع است

عمل لواط خلاف فطرت انسان، و در جميع شرايع حرام است

أحكام شرع گرچه اعتباري هستند ولي بر اساس عقل و وصول انسان به كمال هستند

مراد از فطرت و اسلام و دين الله و سبيل الله، نزد علاّمۀ طباطبائي (قدّه)

عالم تشريع و شريعت بايد منطبق بر عالم تكوين و فطرت باشد

مردم بر اثر عقائد مختلفه أحكام و سنّتهاي متفاوتي را پيريزي ميكنند

سير كمالي انسان، ضرورةً در اجتماع متحقّق ميگردد

تمام موجودات بسوي غايت و كمال نوعي خود در حركتند

معني و مراد از فطرت بنابر تفسير حضرت علاّمۀ طباطبائي قدَّس اللهُ سرَّه، در بحث مستقلّ «الميزان»

تفسير علاّمۀ طباطبائي قدَّس اللهُ سرَّه، مراحل فطرت را در سنّت ديني

تفسير آية: فَأَقِمْ وَجْهَكَ لِلدِّينِ حَنِيفًا فِطْرَتَ اللَهِ الَّتِي فَطَرَ النَّاسَ عَلَيْهَا

معناي فطري بودن أحكام دين مقدّس اسلام

عدم فهم معناي فطرت و فطري بودن أحكام، در مقالۀ بسط و قبض تئوريك شريعت

أشعار وافي عراقي دربارۀ غيرت مردان و حجاب بانوان

غيرت بر ناموس و محافظت زنان و حجاب بانوان، از احكام اوّليّه است

زنا همچون لواط، خلاف فطرت و ممنوع است

ايجاد امراض مهلكه از جمله ايدز در نتيجۀ آميزش غير مشروع

«فَأْتُوا حَرْثَكُمْ أَ نَّي' شِئْتُمْ» دلالت بر جواز وطي زنان از غير محلّ تناسل ندارد

حقائق خارجيّه، در امور اعتباريّۀ ذهنيّه مؤثّر هستند

امور اعتباريّه محلّشان ذهن است ولي حكايت از خارج ميكنند

در نزدعلاّمه، هر اعتباري بر حقيقتي استوار است

تشريح و تحقيق در معناي اعتباريّات و قيامشان به حقائق

إشكال مؤلّف كتاب «دانش و ارزش» بر علاّمه، ناشي از عدم فهم معناي «اعتباري» است

مطالب كتاب «دانش و ارزش» در بيان عبارات حضرت علاّمۀ طباطبائي (قدّه) دربارۀ ادراكات اعتباري

إشكال صاحب مقاله بر حضرت علاّمه در خلط ميان «هست» و «بايد»

مطالب صاحب مقالۀ بسط و قبض در كتاب «دانش و ارزش»

تنبيه پنجم: فرق حقيقت علم و اخلاق، فرق امور حقيقيّه و اعتباريّه است

جميع أحكام اوّليّه و ثانويّۀ اضطراريّه، أحكام فطرت محسوب ميشوند

تنبيه چهارم: أحكام اضطراريّه همانند غير آنها فطري هستند

تنبيه سوّم: دو قاعدۀ ملازمۀ بين أحكام عقليّه و شرعيّه، در أحكام فطري نيز صادقاند

تنبيه دوّم: فطرت، مطابق با عقل انساني است نه عقل حيواني

عقل، أحكام كلّي فطرت را ادراك ميكند

«تنبيهات»؛ تنبيه اوّل: وصول به جزئيّات أحكام فطرت براي عامّۀ بشر غير مقدور است

بحث متين علاّمۀ طباطبائي (قدّه) در ملاك تشخيص أحكام فطرت و مسائل فطريّه

فطرت، راه تكويني هر انسان به سوي كمال مطلوب خود ميباشد

لطائف آيات وارده در حرمت ربا به نظر آية الله علاّمۀ طباطبائي (قدّه)

إفادات علاّمۀ طباطبائي در عموميّت مفاد «فَلَهُ مَا سَلَفَ وَ أَمْرُهُوٓ إِلَي اللَهِ»

شرح نفيس علاّمه آية الله طباطبائي در پيرامون ربا و آيۀ ربا

عبارات اكيد و شديد قرآن مجيد در حرمت ربا

رباخواري از مصاديق روشن أحكام ضدّ فطرت است

صراحت آيات كريمۀ قرآن بر حرمت شرب خمر

شراب خوردن ضدّ حكم فطرت و عقل مستقلّ و شرع قويم است

خبط و مغالطۀ صاحب كتاب «دانش و ارزش» در سبب اختلاف حقوق مرد و زن

تفاوت مرد و زن در أحكام و تكاليف، بر اساس اختلاف سازمان وجودي و طبيعي آنهاست

اخلاقيّاتي در قرآن كريم كه مستند به مسائل علمي است

موضوع دوّم: ادّعاي مؤلّف «دانش و ارزش» مبني بر عدم استنتاج بايدها و نبايدهاي قرآن از مسائل علمي

در امور اعتباري، فرقي بين «بايدها» و «نبايدها» نيست

كلام اساطين عربيّت: راغب و ابن أثير و زمخشري در معناي فطرت

معناي فطرت، بنابر اصل اشتقاق لغت عرب

عقل مستقلّ، حكم به لزوم متابعت از فطرت مينمايد

تنبيه ششم: موضوع اوّل: تفسير نادرست آيۀ فطرت، از مؤلّف «دانش و ارزش»

خبط مؤلّف «دانش و ارزش» در عدم حجّيّت قياسي كه بر پايۀ برهان عقلي باشد

إشكال دهم: «نظريّۀ تبدّل انواع، صرف فرضيّه بوده و دليل قطعي ندارد»

صاحب مقالۀ بسط و قبض تئوريك شريعت، قائل به مذهب داروين است

نظريّۀ تكامل در انواع، فرضيّه‌اي است كه به ثبوت علمي نرسيده است

داروين در ارائه منتهي شدن انسان به بوزينه دليل قطعي ندارد

آنچه در نزد مسلمين از مشابهت بين انسان و بوزينه ثابت است، بيشتر از آنستكه از داروين نقل شده است؛ با اين حال حكم به اتّصال و توليد نميكنند

بيان حضرت صادق عليه السّلام در «توحيد مفضّل» در شگفتي خلقت بوزينه

در اشتراكات بوزينه با انسان، بنا به نقل «حيوة الحيوان» دَميري

«أبوقَيس» ميمون يزيد (ت)

شخص حكيم و واقعگرا، عقل و يقين را به فرضيّههاي غير برهاني نميفروشد

مطايبه مؤلّف با كسي كه قائل به انتهاء نسل بشر به ميمون بود

در مقاله بسط و قبض به قرآن كريم و حجّيّت آن و ابدي بودن آن ايراد شده است

كتاب «آيات شيطاني» و نوشته‌هائي نظير «مقالۀ بسط و قبض» از يك چشمه آب ميخورند

از تحريف ظاهر قرآن بدتر، تحريف معني و مراد آنست

احتجاج قيس بن سعد بن عبادة با معاويه در مدينه

برشمردن قيس براي معاويه، فضائل أميرالمؤمنين عليه السّلام را

غضب نمودن معاويه و امرنمودن او به سبّ أميرالمؤمنين عليه السّلام

بحث ابن عبّاس با معاويه در مدينه درباره حجّيّت قرآن

والي ساختن معاويه، زياد را بر عراقين، و سخت شدن امر بر شيعيان

بني اُميّه قيامشان براي از ريشه بركندن قرآن بوده است

«تو مترس از نسخ دين اي مصطفي»

خداوند براي هر پيغمبري در راه رسيدن به مقصود، مشكلاتي ايجاد مينموده است

قرآن و پاسداران آن، أبدي هستند

حكومت يزيد استبداد محض، و براي هدم قرآن بود

به منجنيق بستن مسجد الحرام توسّط لشكريان يزيد (ت)

اهتمام شديد يزيد در رواج منكرات و إشاعۀ فحشاء

أشعار يزيد در مدينه در وصف شراب، در حضور امام حسين عليه السّلام

أشعار كفر آميز يزيد در هجاء رسول الله و تمسخر به يوم المعاد

زدن يزيد با چوب بر دندانهاي سيّد الشّهداء عليه السّلام، و اعتراض أبو بَرزة أسلمي

مسلم بن عقبة سه روز مدينه را بر لشكريان يزيد مباح كرد (ت)

يزيد هم طبق منطق عمر، حقّانيّت را بر اصل قدرت و شمشير ميداند

تكريم و تعظيم يزيد از عبيدالله بن زياد لعنة الله عليهما

تمثّل يزيد به ابيات ابن زِبَعْرَي، صريح در كفر اوست

گفتار يزيد و عمرو بن سعيد صريح است در كشته شدن امام حسين از روي كينۀ جاهليّت

جنايات معاويه و يزيد، و واقعۀ حرّه (ت)

كلمات و گفتار دختر عقيل بن أبيطالب پس از شنيدن خبر شهادت سيّد الشّهداء عليه السّلام

هدف معاويه و يزيد و حزب آنها از متابعانشان در دنيا، هدم شرف قرآن است

كلام بيروني در علّت كوبيدن بني اُميّه، شكل نعل اسب را بر در منازل خود

كلام عِماره (فقيه يمني) در عداوت بني اُميّه با آل رسول

كلمات برير بن خضير با عبدالله بن سمير، در شب عاشورا

خواندن سر بريدۀ امام حسين عليه السّلام بر بالاي نيزه، آيۀ كهف را

نامۀ شيخ صدوق در جواب سلطان ركن الدّولة، دربارۀ تلاوت رأس مطهّر (ت)

اشعار مراثي حجّة الإسلام نيّر در عظمت بُراق عشق أباعبدالله الحسين عليه السّلام